The Rabobank and Libor-gate: disgraceful fraud or storm in a teacup? And what will their customers notice from it?

The Dutch cooperative bank and second largest bank in The Netherlands, Rabobank, is one of the major banks that has been involved in the fraud with the LIBOR interest rate (London InterBank Offered Rate) and its ‘little sister’ Euribor (European InterBank Offered Rate). Other banks under suspicion have been Swiss bank UBS (Union Banque Suisse), the British banks RBS (Royal Bank of Scotland) and Barclays, and British brokerage company ICAP.

Unlike what you might expect in this age of globally interconnected computer networks, the Libor – and its European counterpart Euribor – are not based upon objective interest rate data, coming from a wide array of inter-bank loans and credit lines. Data, which could theoretically be retrieved from the computer systems of say… the top 500 of the largest banks in respectively the world and Europe.

No, instead ‘these rates are calculated from the results of a daily, oral inquiry among the banks, which are member of the eight Libor panels’ (source: Volkskrant):

The inquiry is held by the financial press agency ThomsonReuters. This agency asks every participating bank, against which interest rates it can borrow money from other banks in a number of different categories [f.i. on intraday, weekly, monthly or quarterly basis – EL]. Afterwards, the Libor (and Euribor) rate is calculated as an average of the interest rates mentioned by these banks and subsequently published by ThomsonReuters.

Already in 2008, the Bank of International Settlements (BIS) stated that this system was extremely vulnerable for fraud:  the participating banks can directly influence the Libor interest rate by not stating the true interest rates towards the poll-taker of ThomsonReuters, but using positively or negatively adjusted interest rates instead.

This might be in the interest of many banks, as these banks are trading with products, of which the price is directly derived from the Libor or Euribor interest rates in force. By pushing these interest rates a few notches in the ‘right’ direction (irrespective of this direction being higher or lower), these banks can earn more money on their financial products. The Rabobank is the only Dutch member of the Libor panels; the larger Euribor panel has also ING Bank as a member. As a consequence of the Libor scandal, the Rabobank abolished its membership from three of eight Libor panels. In the beginning of 2013, the bank also stepped out of the Euribor panel.

Summarizing, this fraud was possible due to the misplaced faith and confidence of dozens of national authorities, supervisors and banks:

• in the honesty of a small group of leading banks and employees, who disgracefully abused this trust;
  
• in a system, solely based upon subjective and manipulatable data. 

In spite of the warnings by the BIS, it took until June 2012 until ‘Libor-gate’ was discovered, due to a criminal investigation by the US Department of Justice and subsequent confessions made by Barclays bank.

These days, the results of the official investigation into Rabobank’s involvement in Libor-gate would be presented to the press and the outside world by the international supervisors and so it happened.

Last week, the Financial Times had already published rumours about the height of the penalty towards the Dutch Rabobank and yesterday these rumours were officially confirmed: the Rabobank received a massive penalty from the international authorities of €774 million, measured in dollars approximately $1.06 billion.

This mega-penalty was the result of the protracted  and relatively widespread involvement of the Rabobank in this fraud.

The following snippets come from the Financial Times:

Dutch lender Rabobank has paid more than $1bn to US, UK, and Dutch authorities to settle allegations that it manipulated Libor and other key benchmark rates, a scandal that has now claimed the bank’s chief executive.

On Tuesday, Rabobank said that 30 employees were involved in “inappropriate conduct”, and that its chief executive, Piet Moerland, would resign with “immediate effect”. Rinus Minderhoud, chairman of the bank’s supervisory board, will replace him on an interim basis, it said.

The total $1.06bn fine levied against Rabobank, a co-operative bank founded by farmers that traces its roots back to the 19th century, is far more severe than original estimates. It is the second-highest legal settlement in the sprawling Libor probe, after the $1.5bn paid by UBS in December.

The authorities found that about 30 Rabobank employees, including managers, had attempted to manipulate both Libor and Euribor, the Brussels equivalent, in four different currencies from 2005 to 2011 across locations including Tokyo, London, Utrecht and New York.

Five of the 30 employees have been sacked from the bank.

“For years, employees at Rabobank, often working with traders at other banks around the globe, illegally manipulated four different interest rates – Euribor and Libor for US dollar, yen, and Pound Sterling – in the hopes of fraudulently moving the market to generate profits for their traders at the expense of the bank’s counterparties,” said Mythili Raman, acting assistant attorney-general of the US Department of Justice criminal division.

Sipko Schat, head of Rabobank’s international wholesale clients division, told the Financial Times: “We really regret what has happened, it is disgraceful.” He said the bank had taken decisive action following its almost four year internal probe into the matter.

The DoJ did not file criminal charges against individuals as part of today’s global settlement with Rabobank.

And the Rabobank itself?! Did the bank show to the authorities that the bank was truly ashamed that something could happen within their ranks?! Well, not really.

And did it take decisive action after the bank discovered the fraud?! Pfff…

Yes, the CEO Piet Moerland of Rabobank did indeed resign yesterday; something which sounds like a crystal clear signal.

But wait… Moerland’s gesture was really not solely due to this Libor/Euribor case, as Piet Moerland’s reign of the Rabobank group can hardly be called a success of late:

·    Moerland is going through a huge series of conflicts with the (formerly independent) regional offices of the bank, which formed traditionally the heart of the cooperative Rabobank organization. The headoffice of the Rabobank tried to gain control the hard way, by forcing measures upon them and thus alienating these regional offices;

·    Moerland, as chairman of the Rabobank, has had conflicts with the Dutch national bank DNB and the Authority Financial Markets, concerning prudential supervision upon the local banks and especially their mortgage portfolios and the insufficient application by the Rabobank of the rules for customer integrity;

·    In the early months of 2013, Moerland has had a protracted conflict with his CFO Bert Bruggink, due to some unannounced changes in the board of directors;

·    And on top of that, both the commercial and residential real estate portfolios of the bank look horrendous, in the opinion of analyst Eric Smit of ‘Follow the Money’.

Besides that, Moerland was planning to retire next year anyway. With so many ‘dead bodies anywhere’, this resignation of Moerland is in fact a ‘token’ gesture by the bank and far from enough for cleansing and healing the bank from this dark passage in its history book.

Martin Visser, the distinguished and savvy commentator from De Financiële Telegraaf is remorseless in his fierce comments upon the bank (video fragment in Dutch):

It is an enormous and disgusting fraud. The thirty employees, who were responsible for the interest settlement, could go on for years and years, untouched by the executive management.

Systematically, they could make their mutual agreements: for six years and in hundreds of different cases. Managers have been involved. Even at the time when the US Authorities warned the Rabobank that they would start an investigation, the executives didn’t react at all. There was an utter undervaluation of this fraud case.

Sipko Schat, who was responsible for international business banking, just stayed put after the fraud had been discovered and is currently even the spokesman on behalf of the bank. In an earlier stage, he had stated that he saw the settlement of the interest ‘as nothing more than an administrative act without much meaning’.

This is already terrible. And to make things worse, only five of the thirty supposed ‘perpetrators’ (see red and bold text) have been sacked and this event took place WITH payment of a substantial dismissal fee. The other employees, the ones who were neither sacked, nor left voluntarily, are thus still working with the bank.

And none of the supposed perpetrators has received criminal charges yet from the Departments of Justice in the involved countries USA, UK and The Netherlands, or even had to pay back already received bonuses over the years 2009-2012, according to the Volkskrant (see the earlier mentioned link).

At the same time, I wonder why an internal investigation within the Rabobank has to take four years in duration (see again red and bold text), unless you really DON’T want to find anything at all. This has been a disgraceful, six year long fraud indeed and in my humble opinion, this mega-penalty is justified.

However, this is not everybody’s opinion.

According to Kees de Kort, the savvy, but sometimes quite stubborn macro-economist of BNR news radio, this whole Libor-gate affair was just a storm in a teacup and the penalty has been outrageous:

A number of parties tried to manipulate the Libor rate. Tried! Whether they succeeded, nobody knows. It is not that easy, as the rate is settled by 18 or 19 parties, with conflicting interests. To make fraud successful, you would have to make a deal with all 19 parties, which is virtually impossible.

For trying something like this, a penalty of $1 billion seems totally over the top.

Kees de Kort, macro-economist of BNR news radio
Picture copyright of: Ernst Labruyère
Click to enlarge

And now the supervisors all cry blue murder, but where have they been during all these years that this fraud took place. Nobody noticed this fraud during all these years.

On top of that, concerning the topic of bringing the interest down by force, there are two real perpetrators: Ben B. (Bernanke - EL) and Mario D. (Draghi). 

These guys really forced the interest down, at the expense of savers and retirees.

While I don’t agree with Kees upon the ‘innocence’ of the Rabobank’s attempts to manipulate the Libor and Euribor rates, there is certainly some truth in his point-of-view.

What I like least in cases like this, is that the customers of the Rabobank are probably the biggest victims of this fraud:

• Only the CEO of the bank made a ‘token gesture’ by resigning, just one year ahead of his pension;
  
• One of the most responsible executives for this fraud is still in charge and is now even the official spokesman for the bank;
  
• The people reputedly involved in the fraud could actually keep their bonuses and sometimes even stayed in their position;
  
• And I seriously doubt if any of the Rabobank certificate holders (i.e. members of the numerous local Rabobank cooperations) will ever have to bleed for this huge penalty, through a substantial write-off upon the face value of this bond-like investment.

No, as I see it, the customers will probably foot most of this €774 million bill, through:

• raised annual expenses for all kinds of products and administrative fees;
  
• lower savings’ interest rates;
  
• higher margins on the interest rates for term loans and overdraft current accounts. 

And to make things worse, the diminished equity value of the Rabobank will probably lead to lower credit supplies to small and medium enterprise businesses.

The sad conclusion is thus: ‘We [the Rabobank] made a mistake, and you [the customer] must foot the bill for this’. 

SWOT-analyse van de Icedôme Almere, naar aanleiding van het interview van Ernst’s Economy met Folkert Buiter

Dit is voorlopig het laatste artikel over de Icedôme in Almere en ook voorlopig het laatste artikel in het Nederlands. Ik heb deze serie artikelen ook in het Nederlands geschreven, vanwege het belang van dit plan voor mijn stad Almere en voor de toekomst van het schaatsen in Nederland.

Hierna zal het echter weer ‘business as usual’ zijn voor deze blog: alle artikelen zullen weer uitsluitend in het Engels verschijnen. Wel hoop ik dat lezers die via de Icedôme kennis hebben gemaakt met ‘Ernst’s Economy for You’ ook in de toekomst nog eens een kijkje komen nemen.

Ik heb de afgelopen week veel over de Icedôme gedacht en ondanks mijn enthousiasme voor de stoutmoedigheid van de Icedôme-plannen en de openheid van Folkert Buiter, zie ik toch nog een aantal ‘beren en tijgers’ op de weg.

Deze beren en tijgers wil ik bespreekbaar maken via een SWOT-analyse: een analyse van de sterktes, zwaktes, mogelijkheden en bedreigingen. Enerzijds omdat ik dat als belofte aan Folkert Buiter heb gedaan en anderzijds omdat dit een goede manier is om het Icedôme plan op zijn juiste waarde te schatten.

Hieronder zal de SWOT-analyse worden beschreven.

Sterke punten / Strenghts

1.    De stoutmoedigheid en doordachtheid van de plannen ten aanzien van de Icedôme

Je kunt zeggen dat alleen mensen en plannen met durf dingen bereiken, die anderen niet voor mogelijk houden. Wat dat betreft heeft de Icedôme zeker een streepje voor.

Dat Folkert Buiter niet de indruk wekt een ‘zweefmolen’ te zijn (in tegendeel), spreekt hierbij zeer in zijn voordeel.

Het plan ten behoeve van de Icedôme is een grondig doordacht en goed uitgewerkt en onderzocht plan, hetgeen de slagingskansen zeer vergroot.

2.    Particulier plan

Een andere, zeer belangrijke sterkte van dit plan is het feit dat het een particulier plan is.

Niet uitgedacht door een gemeenteambtenaar die risicoloos mag gokken met ‘het geld van andere mensen’,  maar door ondernemers die bereid zijn dit plan ten eigen bate en risico uit te voeren. Een plan heeft een betere kans van slagen als mensen bereid zijn ervoor te knokken.

3.    Ligging bij Schiphol en ‘metropool’ Amsterdam

Almere is een stad met een centrale ligging in Nederland, waardoor zeer veel Nederlanders binnen een uur reizen bij het stadion kunnen zijn. Daarnaast is de Icedôme vanaf  ‘metropool’ Amsterdam en vanaf Schiphol binnen een half uur te bereiken. Dat is een ontegenzeggelijk voordeel, ten opzichte van (met name) Thialf dat echt in een uithoek van Nederland ligt. Dat laatste geldt (in mindere mate) ook voor Zoetermeer. Ook de ligging nabij een aantal grote en centrale snelwegen (A1, A2, A6, A9 en A27) spreekt zeer in het voordeel van de Icedôme.

4.    Ambities met betrekking tot het leveren van diensten

De Icedôme wordt geen schaatsbaan, maar een sport- en evenementenpark waarin liefhebbers van uiteenlopende sporten – schaatsen, short-tracken, kunstschaatsen, curling, turnen, dansen, skeeleren en triathlon – hun sport kunnen beoefenen en plezier kunnen beleven.

Ook biedt het park ruime mogelijkheden voor de organisatie van evenementen. Dit zorgt ervoor dat de Icedôme ook in de zomermaanden een gewild uitstapje kan blijven, in tegenstelling tot andere schaatsbanen.

5.    Geen aanbesteding noodzakelijk

Het feit dat het park door belanghebbenden van het project – BAM Utiliteitsbouw en Van Wijnen – zelf gebouwd wordt, zonder aanbesteding, verkleint de kans op nare, financiële verrassingen achteraf, als gevolg van te optimistische begrotingen.

BAM en Van Wijnen zijn niet alleen verantwoordelijk voor de bouw, maar ook voor de succesvolle exploitatie. Hoe minder zij van hun bouwbegroting afwijken, des te groter is de kans op succes voor henzelf.

6.    De betrokkenheid van serieuze partijen als mogelijke partner

Het feit dat een gerenommeerd en gerespecteerd bedrijf als de ‘Anschutz Entertainment Group’ (AEG) geassocieerd wil worden met een project als de Icedôme in Almere, is een zeer bemoedigend signaal. Het bewijst dat dit plan zoveel meer is dan louter een luchtkasteel van een dromer.

AEG heeft veel ervaring met de uitbating van sportstadions, sportclubs en entertainment en zou een ongelooflijk sterke partner betekenen voor de Icedôme.

7.    Feit dat er geen gemeenschapsgeld mee gemoeid is.

De Icedôme zal – zoals het er nu naar uitziet – zonder geld van de belastingbetaler gerealiseerd worden.

Dit is een voordeel in een stad als Almere, die in het verleden meerdere malen te lijden had van overspannen verwachtingen en slecht inzicht met betrekking tot commercieel vastgoed en de ambities van haar inwoners. Een stad die daardoor ook een erg grote leegstand van commercieel vastgoed en winkelruimte kent.

Tegelijkertijd schept dit de verplichting van de ontwikkelaars om dit plan volledig af te ronden en het niet in schoonheid te laten sterven.

8.    De groenheid en energiezuinigheid van de plannen.

Als de Icedôme inderdaad zo ontwikkeld wordt als Folkert Buiter dit voor ogen ziet – met o.a. volledige LED-verlichting en hergebruik van opgewekte warmte-energie –,  dan wordt het gebouw een milieuvriendelijk en energiezuinig baken in de sportwereld.

Naast energiezuinigheid als voorbeeldfunctie, maakt dit ook de kans op een succesvolle exploitatie groter:  energie als één van de grootste kostenposten wordt dan aanzienlijk – ongeveer €750.000 per jaar – gereduceerd.

Zwakheden / Weaknesses

1.    De Icedôme als kerstboom

Hoewel de combinatie van multi-sport sportcentrum (schaatsen, short-tracken, kunstschaatsen, curling, dansen, turnen, inline skaten en fitness), evenementencentrum, topsporthotel en –restaurant, sport-medisch centrum en (universitair) opleidingscentrum, een garantie lijkt voor stabiele bezoekersaantallen gedurende het hele jaar, schuilt hierin ook een gevaar.

De Icedôme Almere dreigt in de huidige opzet een nogal topzwaar concept te worden, waardoor gebrek aan focus op de loer ligt: het gevaar voor de Icedôme een ‘jack of all trades, but master in none’ te zijn (manus-van-alles, maar echt goed-in-niets).

Er zal altijd goed gekeken moeten worden welke belangen het zwaarst wegen. Hierbij zullen de sportieve belangen (bv. van de professionele langebaanschaatsers) kunnen botsen met de financiële belangen van de exploitanten. Dit kan tot spanningen binnen de geledingen van de organisatie leiden.

Daarnaast zal het een heidens karwei zijn de onderdelen van de Icedôme alle even winstgevend te krijgen. Een paar ‘bleeders’ (verlieslatende onderdelen) – als gevolg van te laag ingeschatte kosten of tegenvallende bezoekersaantallen – kunnen de exploitatie én winstverwachting van de gehele Icedôme op zijn kop zetten.

2.    De geprognotiseerde bezoekersaantallen

De geprognotiseerde aantallen bezoekers (die ik in een vertrouwelijke sheet heb mogen bekijken) van tussen de 1,6 en 2,1 miljoen bezoekers per jaar, lijken op zich niet onredelijk te zijn opgebouwd.

Wel is er in mijn ogen gekozen voor een te hoog aantal bezoekers/deelnemers per sportevenement of trainingssessie en voor een te groot aantal sessies op jaarbasis in de diverse sporten; zeker voor sporten, zoals kunstschaatsen, schaatsen en short-tracken, die erg geassocieerd worden met de winter en die nu voor meer dan de helft van het jaar geboekt worden.

Zeker in de eerste jaren zal het opbouwen van bekendheid en attractiviteit (de X-factor) een enorm karwei worden voor de Icedôme: na een waarschijnlijk overweldigende start (als gevolg van de ‘nieuwheid’ van het complex) zullen de bezoekersaantallen na een aantal weken terugzakken, waarna deze pas na een aantal jaren weer zullen verbeteren tot aan de geprognotiseerde aantallen.

Ik stel mij de toename van de bezoekersaantallen na opening van de Icedôme als volgt voor:

Geprognotiseerde bezoekersaantallen en opbrengsten
Icedôme 2016-2026
Eigen berekeningen Ernst Labruyère
Klik om te vergroten

3.    Het terugverdienen van de hoge investeringen tijdens de opbouwfase

In de eerste jaren zullen de afschrijving en de exploitatiekosten van het €200 miljoen euro kostende complex zwaar wegen, omdat er waarschijnlijk nog (te) weinig omzet – als gevolg van nog opbouwende bezoekersaantallen – tegenover zal staan.

Tegelijkertijd zal de 24ux7 dagen open-formule van de Icedôme ervoor zorgen dat er dag en nacht minimaal een skeleton-crew van ca. 20 mensen aanwezig moet zijn in de sporthallen, fitness-centrum, restaurant en sporthotel. 

Overdag en vooral op piekmomenten is dit aantal natuurlijk vele malen hoger, waardoor de kosten navenant zullen toenemen.

Door beide facoren zullen de eerste vijf jaren aanzienlijke verliezen geleden worden (in mijn prognose (!)), zoals in de volgende grafiek valt te zien:

Grafiek gebaseerd op bovenstaande tabel
Gemaakt door Ernst Labruyère
Klik om te vergroten

Ik verwacht dat met name in de periode van 2016 – 2020 een verlies van maximaal €22 miljoen (in totaal) geleden zal worden, omdat de inkomsten nog niet opwegen tegen de kosten. Hoewel deze verliezen natuurlijk compensabel zullen zijn voor de belastingen, kan hiervan een demotiverende werking uitgaan voor potentiële exploitanten, die over de nodige financiële veerkracht moeten beschikken.

4.    Gevoeligheid voor minder renderende onderdelen

Het concept van de Icedôme, met zijn vele mogelijkheden en activiteiten, draagt met zich mee, zoals al eerder aangegeven, dat niet alle onderdelen even rendabel zullen zijn.

Hoewel dit natuurlijk sterk van de kwaliteit van de exploitanten afhangt, zullen enkele onderdelen wellicht bleeders worden, omdat deze te weinig bezoekers trekken en daardoor te weinig revenuen opleveren. Dit hoeft een totale winstgevende exploitatie niet in de weg te staan.

Mochten er echter teveel bleeders komen, dan is de continuïteit van het hele project in gevaar. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan het topsport-hotel en topsport-restaurant (hoge operationele kosten vs onzekere inkomsten), de turn- en kunstschaatshal en het fitness-centrum (hiervoor is al zeer veel concurrentie aanwezig).

5.    MKB-bedrijven die zich nog steeds in zeer zwaar weer bevinden

Een retailpark dat aansluit bij de activiteiten van de Icedôme kan een kans bieden aan gespecialiseerde sport- en leisurewinkels, omdat de Icedôme een doelgericht en ‘verwend’ sportpubliek trekt dat bereid is hoge(re) bedragen aan hun hobby of beroep te spenderen.

Aan de andere kant is dit nog steeds een zeer slechte tijd voor de detailhandel en staan er vele winkels leeg in Almere en in andere steden. Het is niet mijn verwachting dat in deze situatie snel verbetering komt.

Hoewel in 2016 – als de Icedôme geopend moet worden – de economie al weer stevig aangetrokken kan zijn, is dit nog allerminst zeker. Daarbij laat de consumptie in Nederland nu al sinds het begin van de crisis zwaar te wensen over, als gevolg van jaren van loonmatiging en de onzekere vooruitzichten voor de toekomst.

Het openen van weer een nieuw winkelcentrum met ook nog hooggespecialiseerde winkels is dan onbetwist een risicofactor.

6.    Afhankelijkheid van indirecte subsidies

Folkert Buiter gaf in het interview aan dat er geen cent aan gemeenschapssubsidie in de Icedôme zelf mag worden gestoken, omdat dit als ongeoorloofde staatssteun kan worden aangemerkt. Dit is nobel en verstandig.

Tegelijkertijd sprak hij tijdens het interview de hoop uit, dat de gemeente Almere zou investeren in professionele en recreatiesport en in onderwijs:
 

• door het subsidiëren van sportverenigingen en schoolsport, die vervolgens hun subsidiegeld in de Icedôme zouden spenderen;
• door het ondersteunen van de internationale school en het stimuleren van de komst van universiteiten en het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO). 

Beide doelstellingen zullen aanzienlijke investeringen voor Almere betekenen, terwijl veel gemeentes (en dus waarschijnlijk ook Almere) al krap bij kas zitten, terwijl ze tegelijkertijd een omvangrijk extra takenpakket van de overheid hebben gekregen.

Het uitgeven van extra middelen aan sportsubsidies en sportonderwijs zou op onbegrip bij de Almeerse burgers kunnen rekenen, die de afgelopen jaren al veel extra belastingen en kosten hebben moeten betalen (o.a. parkeren).

Naast deze sterktes en zwaktes zijn er ook nog de mogelijkheden en bedreigingen:

Mogelijkheden/Opportunities

1. De Icedôme kan echt een banenmotor voor Almere zijn als het plan inderdaad de hoeveelheid positieve energie genereert, die het beoogd.

2. De faciliteiten in de Icedôme voor short-tracken en kunstschaatsen kunnen deze kleine sporten voor Nederland, die tegelijkertijd wel groot zijn in het buitenland, een enorme boost geven. Dit geeft zonder twijfel extra mogelijkheden voor een winstgevende exploitatie van de Icedôme.

3. Als de Icedôme Almere inderdaad oplevert wat ze nu belooft, kan dit complex ook voor buitenlandse sporters een zeer veelgevraagde omgeving vormen. Dit draagt dan zeer bij aan een winstgevende exploitatie.
 

4. De business paviljoens kunnen een langdurige en stabiele stroom van inkomsten opleveren. Als de vraag hiernaar inderdaad zo groot is als Buiter in het interview aangeeft, dan kan dit een zeer lucratieve inkomstenbron betekenen.

5. De Icedôme is bijna 24 uur per dag open, gedurende bijna het hele jaar. Naast een kostenverhogende eigenschap is dit ook wel een enorme en ongekende kans om extra inkomsten te genereren, omdat bezoekers vrijwel nooit nul op het rekest krijgen en op ieder moment van de dag terecht kunnen. Sporters die nu door hun werk niet in de gelegenheid zijn te sporten, zullen dit met de Icedôme wél kunnen.

6. Het bieden van zeer ruime timeslots voor zowel professionals als amateursporters. Dit draagt bij aan het vorige punt. Met andere woorden, de Icedôme zal recreanten en amateursporters, maar ook professionals – op welk gebied dan ook – zelden nee hoeven te verkopen. Dit kan een belangrijke bijdrage bieden aan de populariteit van het complex.

7. De mogelijkheden die het stadion biedt voor het organiseren van allerlei evenementen, bijvoorbeeld op het gebied van klassieke en populaire lichte muziek. Qua grootte en bezoekersaantallen zit de Icedôme daarnaast tussen de Ziggodome en de Amsterdam Arena in en kan daardoor soelaas bieden voor evenementen waarvoor de Arena net te groot is of een te slechte akoestiek biedt. Als de akoestiek inderdaad even goed zal zijn als beloofd in de ontwerpfase, dan kan dit een stabiele generator van extra inkomsten betekenen.

Bedreigingen / Threats

1. Betrouwbaarheid van de KNSB in combinatie met de nog steeds aanwezige ambities van Thialf.

Het afgelopen weekend had BNR een interview met Eelco Derks, de directeur van Thialf. De volgende interview-fragmenten zijn veelzeggend:

"Er is maar één stadion in de wereld dat kan bieden wat Thialf biedt, en dat is Thialf zelf. De tender ging over één internationale topwedstrijd en topsporttrainingen. Thialf staat er heel sterk in. En internationaal misschien nog wel sterker dan nationaal.

Bovendien is het volgens Derks nog maar de vraag of Almere erin slaagt de jaarlijkse schaatswedstrijd daadwerkelijk binnen te halen. "Als ik afga op de gegevens die ik nu heb, dan lijken de plannen zoals die nu zijn gepresenteerd me uiterst moeilijk realiseerbaar. Thialf is een uniek sportstadion in Nederland. Je bent echt achterlijk als je dat weggooit. Thialf houdt een hele belangrijke status."

Thialf in Heerenveen beschouwt het verliezen van de ‘IJstempel’-tender als slechts een kleine verloren slag in een (eventueel) langdurige oorlog met de Icedôme. Gezien het wankelmoedige opereren van ex-KNSB voorzitter Doekle Terpstra in de afgelopen maanden, is dit helaas wellicht geen slechte strategie

Daarnaast is er het feit dat ijsstadion Thialf en de Friese sporters er soms geen been in lijken te zien om de populistische trom te roffelen en de Icedôme in Almere af te schilderen als een kansloze missie in een naargeestige, saaie omgeving.

‘Image is everything’ en niets is zo moeilijk te bestrijden als een onjuist beeld, dat door bepaalde partijen consequent wordt opgehangen. Menig politicus is gesneuveld op een leugenachtig beeld, dat evengoed zeer bestendig bleek (“u bent een draaikont”). De meest fatsoenlijke kandidaat wint helaas niet altijd.

Daarom ben ik zelf helaas nog allerminst zeker van de loyaliteit van de KNSB in de komende jaren: dit overigens in tegenstelling tot Folkert Buiter, die een rotsvast vertrouwen in KNSB en NOC/NSF heeft.

2. Langebaanschaatsen is verworden tot een té Nederland-georiënteerd feest, waardoor de sport wellicht het risico loopt als Olympische sport afgeschaft te worden.

Hoewel de schaatssport nog een aanzienlijk aantal beoefenaren over de hele wereld heeft, is de Nederlandse dominantie – zowel bij de sporters als bij de commerciële omlijsting ervan– dusdanig, dat dit een gevaar is voor de continuïteit van de sport.

Het intrekken van het mandaat voor langebaanschaatsen als Olympische sport, zou een enorm risico voor de continuïteit van de Icedôme betekenen. Dit valt niet geheel uit te sluiten.

3. Er is nog geen officieel contract getekend voor de Icedome. Hoewel dit waarschijnlijk snel zal gebeuren, vormt dit toch een risico.

4. De ambities van Folkert Buiter en de drang naar perfectie kunnen de Icedôme als investering topzwaar maken. Dit zou een risico kunnen betekenen voor de opbouwkosten en continuïteit van de Icedôme.

5. De mogelijk onwil van de gemeente Almere om voorwaarden als universiteiten, scholen en het CTO financieel en actief te ondersteunen door middel van subsidies en door het bieden van facilititeiten.

Dit punt is hierboven al besproken en dit zou een negatieve impact op de groeimogelijkheden van de Icedôme kunnen hebben.

6. De moeite die het op dit moment kost om de financiering voor dit soort projecten rond te krijgen. Dit punt spreekt voor zich.

7. Mensen zullen het feit dat ze geen eten en drinken mogen meenemen vervelend vinden en hierdoor wellicht de Icedôme links laten liggen.

Hoewel Buiter dit niet als probleem ziet en hiervoor verwijst naar de Amsterdam Arena en de Ziggodome, is er een belangrijk verschil. Sportwedstrijden en popconcerten duren vaak maar enkele uren, terwijl de Icedôme over het algemeen veel langer bezocht zal worden: misschien wel een halve dag tot een dag. Het kopen van drankjes en eten kan dan voor modale gezinnen aardig in de papieren lopen en de Icedôme in een duur dagje uit veranderen. Hiervan kan een afschrikwekkende werking uitgaan.

Voor mij als Almerenaar en iemand die van mensen en plannen met durf houdt, heeft de Icedôme een zeer hoge gun-factor. Ik hoop dan ook van harte dat het plan een groot commercieel en sportief succes wordt.

Tegelijkertijd is dit succes nog allerminst zeker door o.a. de hierboven geschetste, door mij veronderstelde, intrinsieke zwakheden en bedreigingen.

Toch heb ik een groot vertrouwen in de kennis en kunde van mensen als Folkert Buiter en Jakko Jan Leeuwangh. Ik ben Folkert ook dankbaar voor het openhartige ‘kijkje in de keuken’ dat hij mij heeft gegund en ik wens hem veel succes in de komende maanden en jaren.

“We strive after a mixture of sports and events” Ernst’s Economy in an exclusive interview with Folkert Buiter of Icedôme Almere (pt 3)

This is the third and final part of the interview between Ernst Labruyère of Ernst’s Economy for You and Folkert Buiter, initiator of Icedôme Almere:

Folkert: There are also private financiers, who are willing to finance €1 - 3 million. However, that is not in our interest momentarily. Even the public has basically no need to know, who will be the financiers: they don’t come to us to bring investment money and they are definitely not on the hook for the financial risks.

However, the public can discuss about the question what facilities should be available in Icedôme Almere. We want to finish everything with the big parties and then we will look for sub-possibilities, on the condition that the operators, owners and financiers are willing to do so.

Ernst: In how many years the complex will be written off? We are talking about €200-odd million in investments.

Folkert: A multiple year maintenance and replacement plan is fully incorporated in the operations plan.

Ernst: But the lifecycle of the building should last for 20 to 30 years?

Folkert: The building will last much longer, as it is built using durable techniques. Everything is arranged in such a way that it can be changed throughout the next 30 – 50 years. We now assume a lifecycle of 30 years, including multi-year maintenance, replacement and further innovation (present in the business case).

Ernst: Will the complex be fully earned back within 30 years?

Folkert: In the real estate model, the financiers presume that they lease the building for 30 years and subsequently sell it for the residual value. The residual value has been calculated by multiple parties; the resulting calculations only slightly differed between those parties. This is about the building, not about the installations.

Ernst: The Thialf speedskating track in Heerenveen, which was modernized and covered in 1986, is now actually a totally obsolete speedskating track after 27 years of operation. How can you manage to keep the Icedôme up to date after such a time?

Folkert: I don’t say anything about Thialf, as I know too little about that. Our multi-year maintenance plan and the replacement strategy have been fully embedded in the operations budget. This removed a future problem.

The construction companies and the suppliers for the technical installation enter into a maintenance contract. This doesn’t mean, however, that they receive a blank check, allowing them to ask what they want for maintenance. We calculate with normal, marked-to-market prices in order to warrant the quality of the maintenance.

In the same way as the AFC Ajax Amsterdam football club, we train our own people to warrant the quality of the installations and especially the skating ice. When you don’t remain investing in your building and your personnel, the whole venue will age. No consequent renewals and no maintenance, carried out well, is killing for the operation in the long run. Then the complex will age too much, eventually.

Ernst: If I estimate the aggregated maintenance costs to roughly €50 million, the amount to earn back in 30 years is approximately €250 million. This brings the annual earnings amount to minimally €8-9 million, which the Icedôme should yield to earn back the expenses alone.

Artist impression of the Icedôme Almere
Picture courtesy of: Folkert Buiter, Icedôme Almere
Click to enlarge

Folkert: I’m not allowed to make statements about that. However, if you look at things logically, based on the lease model, you have to make €13-14 million in revenues to break even. With €15 million, you make a decent 10% in profits. That is true.

When considering the data that I know now, also compared with other speedskating tracks, we are much further on the way and we have sufficient explicit support for an improved business case. During the bidding procedure, we had only 2.5 months available. In the meantime, we have moved six months ahead.

There will be 600 to 800 professional sporters and talents present per day, but not all at the same time. A professional sporter is not present on the ice for more than 2 hours per day. It won’t be all Dutch professionals, but also foreigners: the interest is really overwhelming currently.

These are professionals in speedskating, short-track, inline skating, gymnastics, figure skating and ballroom dancing. Added together, these are considerable numbers. We offer all mentioned sports facilities and besides that, medical attention, housing, fitness and education. That is a very attractive proposition for professional sporters: this has been confirmed by various famous athletes.

Ernst: Is the KNSB, the Dutch skating union, a reliable partner for the future?

Folkert: We never questioned the KNSB and the Dutch olympic committee NOC/NSF. We don’t lose time in ponderings about what people would and would not have said during the past period (look for the KNSB chapter in this article). 

These are both important, professional organisations, whom we appreciate very much and with whom we can cooperate extremely well.

Ernst: Aren’t you afraid, that the KNSB – under the influence of the Frisian lobby for the 'historic' Thialf speedskating track– might try to abolish the contract after all?

Folkert: No, that is such a nonsense. Some people might want that, maybe, but I don’t believe that. These are professionals, with an enormous drive for the sports. You must respect that.

We talk with various sports associations: the KNGU (gymnastics), KNWU (cycling) and hopefully also the triathlon association, about the question how we can put the facilities near the Icedôme in service towards their sports. We can do this, for instance, by deploying a bike and swimming circuit for the Almere Triathlon very close to the venue.

Besides that, we offer around-the-clock fitness and sports-medical facilities. Also the professional sports hotel is always open. We will deploy acclimatization facilities and special facilities for mountain and time zone staging, which can be combined with trainings outside the normal 9 to 5 CET timeboxes. This offers sporters acclimatization possibilities for tournaments in the Far East or the United States and Canada.

You should also not underestimate the interest of food, beverage and hospitality for the Icedôme.

We offer gymnastics and ballroom dancing, but no tennis. Gymnastics and ballroom dancing are complementary with short-track and figure skating. Tennis isn’t. We won’t support all sports; that would be just impossible.

Ernst: So it won’t be an unmanageable Gordian knot?!

Folkert: No. You get professional sports management. We are cooperating everywhere with the professional sports organizations, but the dancefloor is for instance managed by a specialized operator.

Dance and skating clubs can also bring forward their wishes. When they can’t organize a tournament or arrange a tournament jury, we can arrange professional jurors and a track commission for them, who take care of anything, at a very decent fee.

Partially, Icedôme Almere is going to support the iceclubs  and others, at very decent prices. And by using timeslots, we can arrange the hours for dance clubs and gymnastics clubs. The Icedôme will be open at least 360 days per year, from 6 am until 12 pm: that is about 18 hours per day. We estimate with a full-continuous coverage of 50%. Some dance clubs already ran the gauntlet and called in. By the way, first we work together with the skating union and the Olympic Committee to look at the best arrangement of the hours.

It is important to have a stadium for the professionals and the recreational sporters. We have one available for the 400 meter tracks and one for the 30 x 60 meter tracks. 

Very important is a good usage of the business pavillions, by using an arrangement per industry. This will grow in five to six years. There is already much interest for it now. We can supply business pavillions at an unprecedented size and quantity for The Netherlands. Parties are very pleased about that. Various organizations want to participate in this. Our fees and tariffs are extremely competitive, when compared to other stadiums, and we can offer companies their own space for 24 hours per day, every day.

It is quintessential to offer better service for less money, creating a win-win situation for the customer and the company in the process: a full house is the best achievement for all parties.

If you want to be present full-continuously, as a company, you can use your smartphone or a corporate access badge. There are always people present in the building: day and night. We supply the catering: no problem. You can run your own bar, but the food and drinks are from the company: not against sales prices, but for a price that offers both parties a nice margin. This whole filosophy of hospitality and cooperation, makes all the difference.

An investigation disclosed that – from a recreational sporter to a professional or a guest visiting an event – the spendings vary from € 1 to € 30 per visit, with an average amount of €8 to €10 per visitor.

Just like in other stadiums in The Netherlands, people are not allowed to take their own food and drinks: this warrants such spendings. It might seem less hospitable to not allow visitors to take their own food, but in fact we save them from carrying everything in an uncomfortable backpack. People get a choice from a wide array of products, sold at fair prices.

Professional sporters, who are training with us, are of course allowed to take their own specialized food. On top of that, we can offer the pro-sports restaurant, with a special price policy for professionals.

Perfection is the name of the game. We understand that some people are sceptical, but we are on our way to offer the best-of-the-best for professional and recreational sports. A lot of people are going to benefit from that.

From a financial point of view, it is important that our partners can make money. That is easier when the venue is open around the clock. You can come for multiple reasons: for sports, a concert or a congress. Whatever is your reason, within five minutes after leaving the highway or the train station, you are inside the venue.

We strive after a mixture of sports and events with the focus definitely on sports. Organizations have shown a more than average interest for this concept. Now our bid is irrevocably accepted, a lot of serious organizations step in. When they really represent added value, we’ll talk with them.

Stadiums like Ziggodome and the Amsterdam Arena wanted to achieve the best. They managed to do so and that why so much is happening there. They are leaders by example on their markets; we want to be on our markets.

In this one and the other two articles, I printed the interview with Folkert Buiter almost integrally, without making remarks upon the contents. I wanted to achieve a clear separation between interview and opinion. In two days, I will print another article with my SWOT analysis for the Icedôme: as this is a bold, but risky mega project.